حدیث روز
امام علی (ع) می فرماید : هر کس از خود بدگویی و انتقاد کند٬ خود را اصلاح کرده و هر کس خودستایی نماید٬ پس به تحقیق خویش را تباه نموده است.

پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ 19 رمضان 1445 Thursday, 28 March , 2024 ساعت تعداد کل نوشته ها : 127 تعداد نوشته های امروز : 0 تعداد اعضا : 4 تعداد دیدگاهها : 2×
کار فرهنگی در مساجد ( تجربیات ، آسیب‏ شناسی و راهکارها )
۰۳ مهر ۱۴۰۰ - ۲۱:۵۱
شناسه : 989
بازدید 490
تجربیات ، آسیب‏ شناسی و راهکارها

مساجد پایگاه انقلاب اسلامی بود و باید باشد؛ هم چنان که پایگاه اصلی نهضت عظیم اسلامی در صدر اسلام بوده است. مساجد، پایگاه انقلاب فرهنگی است. در قبل از انقلاب و دهه اول انقلاب مساجد پایگاه فعال برای انقلابیون بوده است، چه برای مبارزه با رژیم شاه و چه برای بسط و گسترش تفکر انقلاب […]

نویسنده : یاسر عسگری منبع : ماهنامه زمانه
پ
پ

مساجد پایگاه انقلاب اسلامی بود و باید باشد؛ هم چنان که پایگاه اصلی نهضت عظیم اسلامی در صدر اسلام بوده است. مساجد، پایگاه انقلاب فرهنگی است. در قبل از انقلاب و دهه اول انقلاب مساجد پایگاه فعال برای انقلابیون بوده است، چه برای مبارزه با رژیم شاه و چه برای بسط و گسترش تفکر انقلاب اسلامی و امام خمینی(ره). متأسفانه مساجد فعلی این نقش را کمتر ایفا می‏کنند.

مطالعه تاریخ شفاهی مساجد

خوشبختانه تاریخ شفاهی برخی از مساجد مهم و موثر در تاریخ انقلاب به ویژه مساجد مهم تهران منتشر شده است. مثلاً مرکز اسناد انقلاب اسلامی تاریخ شفاهی مسجد ابوذر، ارک، قبا و دیگر مساجد و حسینیه‏ها و مراکز آموزشی و مذهبی منتشر کرده است. البته در خاطرات شفاهی خیلی از این انقلابیون، فعالیت‏هایشان در مساجد و مدارس آمده است که مطالعه آنها خالی از لطف نیست و می‏تواند الگوی برای این دوره باشد. خصوصاً از این جهت که مساجد، پایگاه اصلی انقلابیون و مذهبیون بود و سازماندهی، آموزش و تربیت نیروها و… از همین مساجد صورت می‏گرفت. متأسفانه خیلی از این فعالیت‏ها ثبت و ضبط نشده است و به دست ما نرسیده است. خیلی از این مساجد در قبل از انقلاب و دهه اول انقلاب، پایگاه جدی نشر معارف اسلام و انقلاب بود و آنها فعالیت‏های چشمگیری چون تظاهرات، اجتماعات، تواشیح، گروه‏های سرود و تئاتر، نشریات و کارگاههای مختلف نقاشی، خوشنویسی و… داشتند. الآن دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب و ماهنامه راه، درصددند در راستای ثبت تاریخ شفاهی انقلاب، تاریخ مساجد را ثبت و ضبط کنند. از این جهت، این نوع کارها بسیار بجاست که در دو دهه اخیر متأسفانه مورد غفلت قرار گرفته است و امید با این فعالیت‏ها، کاری جدی در این زمینه صورت بگیرد.

 البته هنوز هم هستند مساجدی که فعالیت‏های انقلابی و فرهنگی بسیاری در آن صورت می‏گیرد، ولی وقتی نسبت می‏گیریم در می‏یابیم از خیلی از پتانسیل‏های این پایگاه و پاتوق جبهه فرهنگ و اندیشه انقلاب اسلامی و اسلام ناب بهره لازم برده نمی‏شود. غالب مساجد فقط در حد برگزاری نماز جماعت فعالند، ولی امثال مسجد شما ـ مسجد شهید توسلی(ره) ـ با این امکانات ـ که در زیرزمینش چنین کتاب‏خانه و فضای مناسب برای فعالیت‏های گروهی برای سطوح مختلف دانش‏آموزی، دانشجو و حتی بزرگسال دارد ـ در هر شهری نادر است. واقعاً چنین مساجد با این امکانات در هر شهر بسیار کم هستند. این وضعیت نشان می‏دهد که رویکرد مسئولان مسجد، رویکردی جامع و فرهنگی هست. حال شاید کاستی‏ها و نواقصی داشته باشد یا همین الآن با برخی از مسئولان آن مشکل داشته باشید و نتوانید همه آن برنامه‏هایی که مدنظرتان را انجام دهید، ولی این دلیلی نمی‏شود که این پایگاه و پاتوق به این آمادگی را از دست بدهیم.

حفظ پایگاه‏های قدیمی و سپس تلاش برای راه‏اندازی پایگاه‏های جدید

به دست آوردن یک پایگاه و پاتوق برای فعالیت به راحتی صورت نمی‏گیرد و به راحتی در اختیار ما قرار نمی‏گیرد. پس دقت کنیم از همین فرصت‏ها و پایگاه‏هایی که داریم درست استفاده کنیم. متأسفانه عادت ما حزب‏اللهی‏ها و مذهبی‎ها این شده است که سنگرها و پاتوق‏هایی که داریم از آنها خوب استفاده نمی‏کنیم؛ آنها را حفظ نمی‏کنیم، ولی همواره درصدد فتح سنگرها و ایجاد پاتوق‏های جدید هستیم. یک کار را به سرمقصد و منزل نهایی نرساندیم، اما یک کار جدید دیگر شروع می‏کنیم. کارهای ناتمام و نیمه کاره ما خیلی زیاد است؛ چون دغدغه‏ها و خواسته‏هایمان زیاد است، بدون اینکه جهت خاص و معینی داشته باشد. لذا باید پاتوق‎ها و سنگرهایی که داریم را به وضعیت معین و تثبیت شده‏ای برسانیم و سپس برای ایجاد پاتوق‏ها و فعالیت‏های جدید اقدام کنیم. باید سعی کنیم که با یک دست، یکی دو هندوانه برداریم نه پنج تا و ده تا، که نمی‏توانیم هیچ کاری را به درستی و به نحو احسنت انجام بدهیم.

شناسایی فرصت‏ها و ظرفیت‏های موجود

شناسایی فرصت‏های فعلی در شهر و شهرها و روستاهای پیرامونی ضروری است. از سویی، باید روحانیون و طلاب خوب و خوش‎فکر این منطقه را هم شناسایی کنیم، چه در حوزه‏های علمیه همین شهر، چه مشهد و چه در قم و جاهای دیگر. چه بسا برنامه‏هایی که مدنظرمان باشد و خودمان نتوانیم پیگیری کنیم، ولی روحانیون، طلبه‏ها و ائمه جماعات منطقه بتوانند به راحتی انجام بدهند. به فرض، الآن در مسجد شهرکی، حاج آقایی فعال و باانگیزه در آنجا مستقر است، ما موظفیم به او کمک کنیم؛ به او ایده و پیشنهاد بدهیم؛ اگر برنامه‏ها و سوژه‏های خوبی دارد، کمک کنیم تا عملیاتی شود. وقتی کسی دارد فعالیت خوب یا همسو با ما انجام می‏دهد، باید کمک و حمایتش کنیم؛ چرا که موفقیت او، موفقیت جبهه فکری و فرهنگی انقلاب در این شهر و تضعیف جبهه مفسدین و ضد انقلاب‏هاست. نمی‏توانیم صرفاً کناری بنشینیم و منتظر تحول فرهنگی در این منطقه باشیم. باید حتماً خودمان هم آستین‏هایمان را بالا بزنیم. تا خودمان وارد گود کار و فعالیت نشویم، نباید انتظار تحول فرهنگی و دینی در شهر و منطقه داشته باشیم. پس باید همت کنیم. البته این انتظار هم نادرست است که همه باید یک نوع فعالیت را انجام بدهیم، هر کدام از ما، در هر سطحی که می‏توانیم، باید تلاش خودمان را بکنیم.

الآن این مسجد و مساجد و مراکز مشابه آن، یک فرصت فرهنگی مهم است. شرایطش نسبت به بقیه مساجد شهر و منطقه، آماده‏تر است. از سویی دیگر، خوش سابقه و خوش‏نام است و اشخاص توجیحی، هیئت امنایش هستند. کتابخانه‏ای به این وسعت، داشتن کلاس‏های آموزشی و سالن وسیع و… پس بیاییم این مسجد را یکی از مراکز اصلی تمرکز و تجمع خودمان قرار بدهیم. بعداً مراکز و مساجد همسوی خودمان در این شهر و منطقه مانند مسجد فلان منطقه یا شهرک را شناسایی کنیم. با هم مرتبط و هماهنگ باشیم و فعالیت‏هایمان را همسو کنیم.

باید الگوی عملی فرهنگی را ارائه دهیم

 مشکل غالب فعالان فرهنگی و تشکلی ما این است که الگوی عملی و عینی ندارند. ما باید بیاییم به گونه‏ای فعالیت کنیم که با این کارها، یک الگوی عملی برای دیگر فعالان و مساجد شویم. الگو بودن یک مسجد یا پایگاه بسیج یا یک هئیت، باعث می‏شود که دیگر مساجد، هئیت‏ها و پایگاه‏ها از آن ایده بگیرند و خودشان بروند فعالیت کنند. هم چنان که اگر یک تشکل یا مجموعه خوبی داشته باشیم، می‏توانیم روی دیگر تشکل‏ها و مجموعه‏ها اثر بگذاریم و برای دیگران، الگوبخش بشویم. پس قدر همین فرصت‏ها و ظرفیت‏ها را بدانیم. یکی از مشکلات ما این است که از تجربیات دیگران کمتر استفاده می‏کنیم. به عبارتی دیگر، اصلاً از تجربیات دیگران خبر نداریم. به خاطر اینکه اطلاعات و شناخت ما از سنگرهای جبهه خودی کم است؛ خودمان را محدود به یک منطقه و شهر و یک جا کردیم و از دیگر شهرها و مراکز خبری نداریم. لذا عقل و شرع حکم می‏کند که از تجربیات دیگر مساجد و پایگاه‏ها استفاده کنیم، به عنوان مثال، مسجد صنعتگران مشهد و فعالیت‏های حاج آقای صرافیان در آنجا یا مسجد قبا در زمان فعالیت شهید مفتح، مسجد هدایت در زمان آیت‎الله طالقانی، مسجد کرامت مشهد در زمان فعالیت آقا و خصوصاً مسجد جوادالائمه(ع) تهران که با فعالیت‏های امثال شهید حبیب غنی‎پور و آقای امیرحسین فردی ـ سردبیر کیهان بچه‏ها و رئیس مرکز آفرینش‏های هنری حوزه هنری ـ پایگاه اولیه هنر و ادبیات انقلاب اسلامی شده بود و خیلی از شعرا و نویسندگان و هنرمندان فعلی ما از آنجا برخاستند و قبل و بعد از انقلاب با آنجا مرتبط بودند.

  آرمان‏گرایی در عین واقع‏گرایی؛ انتظار نداشته باشیم در و تخته با هم جور باشند!

از سویی دیگر، انتظار نداشته باشیم که فضای شروع فعالیت ما، باید حتماً آماده، آرمانی و همه امکانات هم جور باشد تا بتوانیم کار کنیم. تمام کارهایمان بی‏نقص باشد. مثلاًً این که انتظار داشته باشیم اعضای هیئت امنا، درباره همه فعالیت‏های ما توجیه باشند و از ما حمایت کنند؛ نهادها، مراکز یا شخصیت‏های صاحب نفوذ شهری، نظری سوء یا انتقادی به فعالیت‏های ما نداشته باشند. این را بدانیم که همیشه این گونه نیست که در و تخته با هم جور باشند، ماجرای قیف و قیر و جهنم ایرانی‏ها را همه‏مان می‏دانیم. پس با توجه به همه نقایص، سختی‏ها، کاستی‏ها و مشکلاتی که وجود دارد و مشکلات و موانعی که ایجاد می‏شود، ما باید کارهای خودمان را به درستی انجام بدهیم.

ضرورت برگزاری دورههای آموزشی برای مخاطبان

با این فضایی که شما در این مسجد دارید می‏توانید دوره‏های مختلف آموزشی، فرهنگی، دینی، مهارتی و… برای مخاطبان خود برگزار کنید. از دانش‏آموز گرفته تا دانشجو و میانسالان آقا و خانم. به شرطی که خودتان انگیزه و اراده‏اش را داشته باشید و همت کنید. از کلاس‏های مطالعاتی اندیشه‏های امام(ره)، رهبری، شهید مطهری(ره)، شهید آوینی(ره)، تاریخ معاصر، تاریخ اسلام، هنر انقلاب و دفاع مقدس گرفته تا جلسات نقد و پخش فیلم، مستند، نمایشگاه‏های عکس، کاریکاتور و نقاشی، کلاس‏های مهارتی مانند مستندسازی، فیلم‏سازی و حتی کامپیوتر، زبان، خوشنویسی، عکاسی و ورزش و… از طرفی هم سعی کنید در درجه اول، از پتانسیل این شهر و منطقه نهایت استفاده را ببرید. اگر در جاهایی، خودمان یا دوستانمان، هر کدام در حوزه‏ای که می‏توانیم طرح بحث یا کلاسی را برگزار کنیم، متولی آن بخش شویم و مسئولیتی بر عهده بگیریم. حداقل که برای نوجوانان و دبیرستانی‏ها که می‏توانیم چند جلسه طرح بحث کنیم و آنها را با کلیات معارف اسلامی و انقلاب آشنا کنیم. سپس از پتانسیل‏های خارج از منطقه مانند مشهد، شاهرود یا تهران و قم هم استفاده کنیم.

ضرورت شبکه‏سازی فعالان فرهنگی شهر و منطقه

 حیف است با این تعدادی که شما در این شهر هستید و هر کدام هم در گوشه‏ای فعالید، با همدیگر مرتبط و هماهنگ نباشید. هماهنگی و جلسات مشترک ماهانه یا فصلی فعالان فرهنگی خیلی کمک می‏کند و الگوهایی برای فعالیت‏ می‏دهد. سعی کنیم هر بار جلسه خود را در یکی از پایگاه‏های خودمان برگزار کنیم. مثلاً هر ماه، یک مجموعه میزبان بقیه باشد. یک جلسه در همین مسجد، دفعه بعدی در مسجد فلان شهرک، بار دیگرش در دانشگاه پیام نور، بعد در دانشگاه تربیت معلم و به همین ترتیب جلسات بعدی در اتحادیه انجمن‏های اسلامی دانش‏آموزان و فلان فروشگاه کتاب و…. پس برقراری ارتباط و شبکه‏سازی ما فعالان فرهنگی و مذهبی در این شهر و منطقه خیلی مهم است. سپس این شبکه را گسترش بدهیم. لازم هم نیست که در ابتدای امر، حلقه‏ کاری و هماهنگی خودمان را آن قدر وسیع کنیم که نتوانیم جمع و جورش کنیم. می‏توانیم چند حلقه کاری تعریف کنید. آنهایی که مبانی فعالیت‏ها و نوع کارهای‏تان بسیار به هم نزدیک است در یک حلقه و هسته اصلی باشند. در حلقه‏های بعدی، افراد دیگری را مطرح کنیم. در حلقه‏های بعدی می‏توانیم از پتانسیل دیگر نیروها و مسئولان حزب‏اللهی و دغدغه‏مند شهر هم استفاده کنیم. امّا توجه به این نکته ضروری است که مبانی ما جای خود مهم است و این اشتباه هست که مبانی فعالیت‏ها و نوع کارهای خود را نادیده بگیریم و فکر کنیم به صرف حزب‏اللهی و مذهبی بودن ـ یا به اصطلاح اصولگرا بودن ـ با هم فعالیت مشترک انجام بدهیم. تا چند تا کار مشترک انجام ندهیم، نمی توانیم حد و اندازه آنها را بشناسیم. پس سعی کنیم در مرحله اول و حلقه اول، با کسانی که پاک‏تر و مخلص‏ترند و به دیدگاه امام(ره) و انقلاب اسلامی نزدیک‏ترند، همکاری کنیم و سپس با بقیه افراد. قرار هم نیست که در همه این زمینه‏ها حتماً سر و صدا و کارهایی بکنیم که بی جهت، حساسیت مسئولان شهری و محلی را برانگیزانیم. پس مواظب کارهایمان هم باشیم. متأسفانه برخی از مسئولان به دلایل مختلفی ـ چون تنگ‏نظری، محافظه‏کاری و یا زدوبندهای سیاسی و اقتصادی ـ در مرحله اول با متشکل شدن نیروهای انقلابی مخالفت می‏کنند و به طُرُق مختلف، مانع شبکه‏سازی آنها می‏شوند و در مرحله بعد یعنی پس از متشکل شدن آن نیروها، درصددند آن مجموعه و تشکل را تصرف و تسخیر کنند یا به نوعی، به خودشان وامدار و وابسته کنند تا کم کم آن را از مسیر اصلی و آرمان اولیه، دور کنند. اگر نتوانستند چنین کارهایی بکنند برایشان پاپوش درست می‏کنند یا این که بین ما تفرقه ایجاد می‏کنند. پس این نقشه‏های برخی مسئولان مد نظر ما باشند. شبکه مفسدین هم این گونه هستند، اما آنها زودتر از امثال ما به هم همکاری و همسویی می‏کنند و فعالیت‎های خود را سامان می‏دهند. لذا وقتی بدانند در هر شهری، مذهبی‏ها و حزب‏اللهی‏ها فعال شوند، دامنه فعالیت‏هایشان تنگ می‏شود و نمی‏توانند خیلی از کارهای فسادانگیزشان ـ حالا چه فساد اخلاقی، فساد اقتصادی و چه فساد سیاسی ـ را انجام بدهند. لذا به همین خاطر می‏گویم که کارهایتان را مرحله به مرحله پیش ببرید و پایه این روابط و مبانی فعالیت خود را عمیق کنید. اگر نتوانید با مبانی و دغدغه‏های مشترک، فعالیت خود را شروع کنید قطعاً در آینده‏ای نزدیک از هم می‏پاشید. پس نیروسازی را از همین الآن جدی بگیرید تا بتوانید نیروهای خوبی انقلاب اسلامی تربیت کنید که هم به درد مردم بخورند و هم به درد منطقه و کشور و هم اسلام و انقلاب.

ضرورت توجه به نیاز و روحیات مخاطبان

نکته دیگر درباره برخی فعالیت‏های شماست. مثلاً اینجا دوره مطالعاتی شهید مطهری را برگزار کردید و پس از یک سال یا دو سال، دوستان می‏گویند که فایده آن چنانی و استقبال اولیه را نداشت. مثلاً برای سیر مطالعاتی اخلاق اسلامی، کتاب «فلسفه اخلاق» استاد شهید مطهری را شروع کردید. خوب، چند نکته، در این کارتان قابل تأمل هست:

 ۱٫  این که ما به ظرفیت‏های مخاطبانمان بیشتر توجه کنیم. برای هر دوره سنی و تحصیلی ـ دانش‏آموز یا دبیرستانی یا دانشجویی، مجرد یا متأهل و… ـ یا جنس آنها مثلاً مرد یا زن بودن، را در سیرهای مطالعاتی خاصی را در نظر بگیریم. از سویی، نیاز مخاطب را هم در هر کدام از این دوره‏ها در نظر بگیریم.

۲٫  دوره سیرهای مطالعاتی خودمان را محدود و مشخص کنیم. طوری نباشد که بر فرض، پس از دوره‏ای دو ساله یا سه ساله، تمام شود. چون همین زمان طولانی، باعث اُفت انگیزه و خستگی می‏شود. به فرض در مرحله اول، دوره را دو ماهه، سه ماهه یا چهار ماهه معین کنیم. همین محدود بودن دوره باعث می‏شود که اگر کسی از دوره خوشش نیامد، یک یا دو ماه باقی مانده را تحمل کند و در کلاس‏ها حاضر شود، اما در دوره‏های طولانی مدت، این گونه نیست. از سویی دیگر، چون دوره کوتاه است، دوستان بیشتر وقت می‏گذارند، بیشتر مطالعه می‏کنند و کار را جدی می‏گیرند.

۳٫ از این دوستانی که در دوره‏ها و سیرها آمدند و شرکت کردند، باید استفاده کنیم. حداقل این که اینها می‏توانند دوره‏های مشابه را برای دوستان دانش‏آموز راهنمایی یا دبیرستانی مدیریت کنند و گرنه، اگر از آنها استفاده نکنیم، فایده چندانی ندارد. لذا اگر برنامه‏ای برای تحول فرهنگی در شهر داریم، باید برای فارغ‏التحصیلان یا شرکت‏کننده‏های باسواد این دوره‏ها، هم برنامه داشته باشیم. قرار نیست هر کسی در این دوره‏ها شرکت کند و ما هم هیچ برنامه‏ای برای بعد از آن دوره نداشته باشیم.

۴٫ مسأله دیگر در ادامه این سیرها و حین دوره این است که از قالب‏های دیگر استفاده کنیم. چه بسا پخش یک فیلم، مستند یا دیدار با یک عالم یا استاد یا حتی اردوی دسته جمعی یک روزه، هم به نشاط اعضای دوره کمک کند.

۵٫ نکته آخر آن که، شروع دوره هم باید با کتاب‏های خوب باشد. کتابهای شهید مطهری عمدتاً با نگاه فلسفی نوشته شده‏اند، لذا ممکن است که این نگاه برای برخی‏ها جالب و جذاب نباشد یا این که به خاطر فقدان سواد یا عدم علاقه به فلسفه، نمی‏توانند با این سبک کتابها اُنس بگیرند. لذا می‏توانستیم با کتاب‏های اخلاقی دیگر مانند کتاب‏های آیت‏الله حسین مظاهری (مثلاً کتاب‏های اخلاق اسلامی و اخلاق در خانواده)، غالب کتابهای شهید دستغیب، آیت‏الله مصباح یزدی (مانند راهیان کوی دوست، ره توشه و…)، مجموعه سه جلدی در محضر آیت‏الله بهجت(ره)، مباحث آیت‏الله سید رضا بهاءالدینی(ره)، معراج السعاده ملا احمد نراقی(ره)، چهل حدیث امام خمینی(ره) و… شروع کنیم. پس این نکته را هم مدنظر داشته باشیم. قطعاً کتاب «فلسفه اخلاق» شهید مطهری برای چنین موضوعی با این سطح مقدماتی مخاطبان، مناسب نیست.

۶٫ خودتان را این قدر مرعوب مشهورات و محدود قالب‏ها نکنیم. چه کسی گفته است شروع دوره مطالعاتی حتماً باید با کتاب‏های شهید مطهری یا فلان شخصیت بزرگ باشد. ما منکر استفاده از آثار ایشان نیستیم و افتخار هم می‏کنیم که کتابهای ایشان را مطالعه می‏کنیم، ولی آیا امکان ندارد که دوره را با یک کتاب رمان، داستان، مجموعه شعر یا حتی پخش فیلم و مستند شروع کنیم؟! آیا مشکلی پیش می‏آید؟ پس خودمان را محدود قالب ها و ابزارها نکنیم. می‏توانیم در ادامه کار یا مراحل پایانی با توجه به نیاز و ضرورت، کتاب شهید مطهری را در زمینه فلسفه اخلاق را مطالعه کنیم. برای نمونه، دانشجویان بسیجی دانشگاه تهران، شروع دوره مطالعاتی‏شان درباره جنبش نرم‏افزاری و تولید علم را با کتاب «نشت نشاء» آقای امیرخانی شروع کردند و…. پس قرار نیست خودمان را در یک قالب و شیوه محدود کنیم.

یک پیشنهاد: مطالعه تاریخ، تاریخ شفاهی و خاطرات

 به نظرم شروع چنین دوره‏هایی باید جذاب باشد مثلاً با کتاب‏های تاریخی آغاز شود. آن هم نه صرفاً با کتاب‏های تحلیلی، بلکه با کتاب‏های تاریخ شفاهی و خاطرات انقلابیون و مبارزین مانند خاطرات احمد احمد، خاطرات عزت شاهی و دیگر خاطرات شفاهی‏هایی که مرکز اسناد انقلاب اسلامی، انتشارات سوره مهر، مننتشر کرده است. اخیراً ناشران دیگری مانند انتشارات ملک اعظم (با کتاب خواندنی «خاکهای نرم کوشک»)، بنیاد حفظ آثار و ارزشهای دفاع مقدس، انتشارات فاتحان و… کتابهای خوبی در این زمینه به جامعه کرده‏اند. برخی از آنها آن چنان جذاب هستند که دو سه روزه می‏توانیم آنها را بخوانیم. ضمن این که به این نکته هم توجه داشته باشیم که این کتابها برای دست گرمی و علاقمند شدن برای مطالعه خوب است و نه این که خودمان را در این نوع کتابها سرگرم کنیم و از کتابهای تحلیلی و عمیق غفلت کنیم. متأسفانه این هم یک آسیب جدی در بین حزب‏اللهی‏های ماست که آن قدر در رُمان و داستان و خاطرات شفاهی غرق می‏شوند، که از مطالعه کتابهای تحلیلی و عمیق باز می‏مانند. از سویی دیگر فراموش می‏کنند که حتی این کتب تاریخ شفاهی را باید با نگاه انتقادی بخوانند؛ بدون اینکه نقاط ضعف و قوتهایش را با همدیگر بحث کنیم. پس لازم است و اینگونه عادت کنیم که ذهن‏مان نقاد و تحلیلی بار بیاید، نه مثل یک دایره‏المعارفی یا کشکولی. تا  هفت هشت سال پیش کمتر کسی کتاب‏های دفاع مقدس را می‏خواند و غالباً به آنها بی‏توجه بودند، ولی فضای این دوره برعکس شده و از این طرف پشت بام دارند می‏افتند. الآن اکثراً این نوع کتابها ـ شعر، رُمان، داستان و خاطرات ـ می‏خوانند، ولی از مطالعه کتب تحلیلی غفلت می‏کنند یا باز می‏مانند؛ اصلاً عده‏ای حس و حال مطالعه کتب تحلیلی و نظری را ندارند! متأسفانه ما عادت کرده‎ایم دائماً در حال افراط و تفریط باشیم. الآن باید یک موج جدی در بین نیروهای مذهبی راه انداخت که توجه به کتب فکری و تحلیلی هم ضروری است!

سیرهای مطالعاتی تخصصی در مراحل بعدی

درباره ادامه سیر مطالعاتی باید برنامه داشته باشید. یعنی بعد از مدتی کسانی که سیر مطالعاتی را طی کردند باید در حوزه تخصصی یا رشته خودشان متمرکز شوند. سیرهای مطالعاتی باید در ادامه تخصصی شوند. اگر رشته‎مان مدیریت است، سیر مطالعاتی ویژه مدیریت اسلامی را پیگیری کنیم. اگر علوم قرآن است مباحث تخصصی تفسیر قرآن و اگر علوم سیاسی است مباحث جدی این حوزه را را پیگیری کنیم. شاید اسم ماهنامه «معرفت» را شنیده باشید که از سوی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و زیر نظر آیت‏الله مصباح یزدی در قم منتشر می‏شود. اینها پس از حدود ۱۰ سال فعالیت، اخیراً با توجه به گسترده فعالیت‏های علمی و افزایش پژوهشگران و اساتیدشان به این نتیجه رسیدند که باید نشریات تخصصی هم در زمینه‏های مختلف راه‏اندازی کنند. لذا الآن از دل آن ماهنامه تخصصی معرفت، شش نشریه علمی دیگر هم منتشر شده است: معرفت ادیان، معرفت فرهنگی و اجتماعی، معرفت روان‏شناسی، معرفت سیاسی، معرفت اقتصادی و معرفت قرآنی. از طرفی آن نشریه «معرفت» سابق را هم دارند و هر ماه منتشر می‏شود. سیرهای مطالعاتی ما هم باید این گونه باشد؛ یعنی سیرهای مطالعاتی عمومی را هم داشته باشیم و از طرفی در کنار آن، سیرهای مطالعاتی تخصصی را هم در کنار آن راه بیندازیم که هر کس در حوزه مورد علاقه خودش، با برخی دوستان دیگر، فعال شود.

نکته دیگر این که موضوعات سیرهای مطالعاتی خودمان را محدود نکنیم. حتی گاهی برای تنوع هم که شده است در بازه زمانی محدود، به موضوعات سیاسی و اجتماعی مورد نیاز خودمان مانند مسائل جهان اسلام، وهابیت، غرب‏شناسی، آفریقاشناسی، آمریکای‏لاتین شناسی و دهها موضوع دیگر هم بپردازیم. امّا اولویت با مسائل مورد نیاز دوستان باشد و مسائلی که ضرورتی است هر مسلمان یا حزب‏اللهی آنها را بداند مانند معارف و اخلاق و تربیت اسلامی، اندیشه‏های امام و رهبری، تاریخ معاصر و تاریخ انقلاب و موضوعاتی که بعداً با آنها درگیر می‏شوند مانند ازدواج، تربیت فرزند، اخلاق نقد، اخلاق اداری، اخلاق شهروندی، جریان‏شناسی‏های فکری، فرهنگی و سیاسی، جریان‏شناسی هنر انقلاب و هنر غرب، سینما و…

ثبت دیدگاه

  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.

برای ارسال دیدگاه شما باید وارد سایت شوید.